یکی از موارد بسیار مهم در ساختمان‌سازی رعایت درز انقطاع در ساختمان است. منظور از درز انقطاع فاصله‌ای است که موجب جداشدن دو قسمت از یکدیگر می‌شود. در موقع بروز حوادثی مانند زلزله که موجب پدیدار شدن ارتعاشات و جابجایی می‌شود و ممکن است منجر به تخریب شود وجود درز انقطاع می‌تواند از بروز تخریب و جابجایی‌های ناشی از زلزله جلوگیری کند.
یکی از نکات اجرایی درز انقطاع استفاده از مصالح ارتجاعی برای پرکردن این درزها است تا در برابر زلزله مقاومت از خود نشان ندهند. در نحوه محاسبه درز انقطاع باید عوامل مختلفی را موردتوجه قرار داد که یکی از آن‌ها مربوط به ارتفاع ساختمان است. در این مقاله از گروه صنعتی وستاورس کاربرد درز انقطاع در ساختمان، نکات اجرایی و نحوه محاسبه آن را بررسی می‌کنیم.
درز انقطاع و دلایل استفاده از آن
منظور از درز انقطاع یا Separation joints فضای خالی است که به منظور جداسازی بین سازه‌های دو ساختمان تعبیه می‌شود. هدف از ایجاد این فاصله عمدی پیشگیری از آسیب‌های ناشی از حرکت‌های نسبی ساختمان‌ها در هنگام وقوع تغییرات دمایی یا زمان وقوع زلزله است.
با تعبیه درز انقطاع در ساختمان از انتقال لرزش‌ها و نیروهای ناشی از زلزله، حرکات زمین یا باد به ساختمان‌های مجاور جلوگیری می‌شود. اندازه درز انقطاع بر اساس اندازه و ارتفاع ساختمان می‌تواند از چند سانتیمتر تا چند متر باشد. استفاده از درز انقطاع در مناطق زلزله‌خیز بسیار مهم است؛ زیرا تکان‌های شدید زمین در این مناطق می‌تواند موجب برخورد ساختمان‌ها به یکدیگر و درنتیجه ایجاد خسارت‌های شدید شود.
با ایجاد درز انقطاع برای این ساختمان‌ها هر سازه به‌صورت مستقل حرکت کرده و تکان‌های ناشی از زلزله به سازه‌های مجاور منتقل نمی‌شود. مهم‌ترین دلیل کاربرد درز انقطاع در ساختمان ایجاد فضای کافی برای جابجایی و انعطاف است به جای اینکه ساختمان تحت فشار و نیروهای اضافی قرار گیرد.
انواع درز انقطاع در ساختمان ها
انواع مختلف درز انقطاع بر اساس نوع سازه و شرایط محیطی به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند. هرکدام از انواع درزهای انقطاع نقش خاصی در ممانعت از تغییر شکل ساختمان یا جلوگیری از انتقال نیرو دارند. انواع درز انقطاع عبارت‌اند از:
- درزهای حرارتی
- درزهای انبساطی
- درزهای لرزه‌ای
از نکات اجرایی درز انقطاع در ساختمان می‌توان رعایت جزئیات فنی پوشش فضای درز انقطاع را نام برد که اهمیت زیادی دارد. به دلیل اینکه استفاده از مصالح مناسب کارایی درزها را افزایش می‌دهد.
درز انقطاع در بخش های مختلف ساختمان
درز انقطاع در بخش‌های مختلف ساختمان عملکرد مشخصی دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
1. درز انقطاع در پلان
با طراحی درز انقطاع در پلان ساختمان سازه‌ها به‌صورت مناسب تفکیک شده و موجب کاهش خطرات ناشی از نشست‌های نامتقارن یا زلزله می‌شود. تعبیه درز انقطاع در پلان ساختمان به‌صورتی مشخص می‌شود که اجزای مختلف سازه از یکدیگر جدا بوده و نیروهای داخلی یا ارتعاشات به قسمت‌های دیگر منتقل نشوند.
از نکات اجرایی درز انقطاع در ساختمان در بخش پلان می‌توان دقت در تعیین محل مناسب و رعایت استانداردهای طراحی را نام برد. با رعایت این موارد علاوه بر افزایش ایمنی از بروز خسارات اجزای مجاور نیز جلوگیری می‌شود.
2. درز انقطاع در فونداسیون
با کاربرد درز انقطاع در ساختمان در فونداسیون بنا می‌توان تنش‌ها را کنترل کرده و از انتقال نیروهای ناخواسته بین بخش‌های مختلف نیز جلوگیری کرد. استفاده از درز انقطاع فونداسیون ساختمان برای سازه‌هایی که در مناطق زلزله خیز هستند یا ساختمان‌های بلند بسیار مهم است. نحوه محاسبه درز انقطاع در فونداسیون باید با دقت انجام شود تا تغییرات ناشی از دما، نیروهای لرزه‌ای و نشست‌های نامتقارن به‌صورت مناسبی مدیریت شوند.
3. درز انقطاع در بتن ریزی
در بتن‌ریزی هم توجه به درز انقطاع اهمیت زیادی دارد؛ زیرا مانع انتقال نیروهای اضافی شده و از ایجاد ترک‌های ناشی از تغییرات نشست ساختمان و تغییرات دمایی جلوگیری می‌کند. علاوه بر این درز انقطاع بین دو ساختمان یا در امتداد بتن‌ریزی نقش مهمی در کاهش تنش‌های اضافی داشته و موجب حرکت طبیعی سازه‌ها می‌شود بدون آنکه آسیبی به آن‌ها وارد آید.
نکات اجرایی درز انقطاع
نحوه اجرای صحیح درز انقطاع در ساختمان اهمیت زیادی دارد؛ زیرا بر ایمنی و پایداری ساختمان تأثیر مستقیم می‌گذارد. همان‌طور که در بخش‌های قبل گفته شد هدف از اجرای درز انقطاع جلوگیری از انتقال تغییرات دمایی، جلوگیری از انتقال لرزش‌ها و نیروهای ناشی از زلزله و نشست‌های غیرمتقارن است. اجرای درز انقطاع به نوع سازه، شرایط محیطی و ارتفاع ساختمان بستگی دارد. در ادامه به نکات اجرایی درز انقطاع می‌پردازیم.
- فاصله گذاری دقیق
در اولین بخش از اجرای درز انقطاع ساختمان باید فاصلهگذاری بادقت انجام شود. فاصلهگذاری مستقیم بین دو بخش از سازه یا دو ساختمان یکی از روش‌های ساده برای اجرای درز انقطاع است. در این روش شکافی مشخص به‌عنوان فضای خالی درنظر گرفته می‌شود تا سازه‌ها در زمان بروز زلزله، تغییرات دمایی و… مستقل از هم حرکت کنند. در نحوه محاسبه درز انقطاع اندازه این فاصله بر مبنای محاسبات مهندسی، ارتفاع ساختمان و نوع سازه انجام می‌شود.
2. نصب پروفیل درز انقطاع
زمانی‌که اجرای درز انقطاع در ساختمان دقت بیشتری نیاز داشته باشد باید از پروفیل درز انقطاع استفاده شود. این نوع پروفیل‌ها از جنس آلومینیوم، فولاد ضدزنگ یا پلاستیک مقاوم ساخته می‌شوند. طراحی پروفیل‌های درز انقطاع ساختمان به‌گونه‌ای است که درعین پوشاندن درز، اجازه حرکت آزادانه را به سازه‌ها هم می‌دهند.
بیشتر بخوانید: آشنایی با پروفیل درز انقطاع و درز انبساط
3. مصالح مناسب
از دیگر نکات اجرایی درز انقطاع استفاده از مصالح انعطاف‌پذیر مانند لاستیک یا مواد فشرده‌سازی شده برای پرکردن فضای درز انقطاع است. مصالح به‌کاررفته برای پرکردن درز انقطاع در ساختمان به‌گونه‌ای هستند که با جذب حرکت‌ها و لرزش‌های ناگهانی مانع انتقال مستقیم آن‌ها به سازه‌های مجاور می‌شوند. مناسب‌ترین مصالح برای این کار مواد پلیمری یا لاستیک‌های مخصوص هستند که با خاصیت انعطاف‌پذیری خود قابلیت جذب شوک را دارند.
4. محاسبات دقیق
به دلیل اهمیت درز انقطاع نحوه محاسبه درز انقطاع ساختمان باید با دقت بالایی انجام شود. اندازه درز انقطاع باید براساس محاسبات دقیق مهندسی و آیین‌نامه‌های مصوب سازمان مهندسی باشد. توجه داشته باشید که نباید اندازه درز انقطاع به‌صورت دلخواه انتخاب شود؛ زیرا اندازه نامناسب می‌تواند منجر به برخورد سازه‌ها و ایجاد خسارات جدی شود.
5. توجه به شرایط جوی
از دیگر نکات اجرایی درز انقطاع توجه به شرایط محیطی و اقلیمی منطقه است. در مناطقی که تغییرات دمایی در فصل‌های مختلف زیاد است اجرای درزها و استفاده از مصالح مناسب بسیار مهم است. درزها باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که بتوانند تغییرات حاصل از دما را به‌خوبی تحمل کنند.
کنترل درز انقطاع
یکی دیگر از نکات مهم در طراحی و اجرای ساختمان‌ها، کنترل درز انقطاع است که انجام آن مانع بروز خسارت به سازه می‌شود. کنترل درز انقطاع در ساختمان‌های مختلف متفاوت است که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
1. کنترل درز انقطاع ساختمان های فولادی
همان‌طور که گفته شد یکی از نکات اجرایی درز انقطاع کنترل آن است. زمان کنترل درز انقطاع ساختمان فولادی، هنگام نصب بیس پلیت و ستون‌های فلزی است. برای انجام این فرایند باید فاصله از وجه بیرونی ستون فلزی تا مرز زمین مجاور با دقت اندازه‌گیری شود. نحوه محاسبه درز انقطاع در ساختمان‌های فولادی باید به‌صورتی باشد که در زمان زلزله و عوامل محیطی دیگر حرکت سازه موجب برخورد و آسیب دیدن ساختمان‌های مجاور نشود.
2. کنترل درز انقطاع در ساختمان های بتنی
در سازه‌های بتنی باید کنترل درز انقطاع در هنگام آرماتوربندی و قبل از عملیات بتن‌ریزی انجام شود. برای این منظور باید فاصله بین پشت تنگ‌ها تا مرز زمین مجاور اندازه‌گیری شود که این فاصله عبارت از مجموع درز انقطاع و کاور بتن است. به‌عنوان‌مثال اگر اندازه درز انقطاع 9 سانتیمتر و کاور بتن 6 سانتیمتر باشد باید فاصله پشت تنگ تا مرز زمین مجاور 15 سانتیمتر باشد.
3. کنترل درز انقطاع برای ساختمان های بنایی
استاندارد 2800 استانداردی است که برای درز انقطاع در ساختمان از آن تبعیت می‌شود. برای ساختمان‌های بنایی هم باید این استاندارد با دقت بالایی در پلان معماری موردتوجه قرار گیرد. نکات اجرایی درز انقطاع در ساختمان‌های بنایی و کنترل آن در زمانی‌که ساختمان‌هایی با ویژگی‌های متفاوت در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
در نحوه محاسبه درز انقطاع ساختمان‌های بنایی باید درز در پلان با دقت کنترل شود تا آسیب‌های ساختاری یا ترک در ساختمان پدید نیاید.
نحوه محاسبه درز انقطاع
برای محاسبه درز انقطاع در ساختمان باید فاکتورهایی مانند ارتفاع سازه را درنظر گرفت. در نحوه محاسبه درز انقطاع برای سازه‌هایی تا 8 طبقه از یکی از دو روش متداول استفاده می‌شود که عبارت‌اند از:
1. روش اول
در این روش ارتفاع ساختمان (H) را در ./005ضرب می‌کنیم. اگر فرض کنیم که ارتفاع ساختمانی که قرار است ساخته شود 14 متر است پاسخ 7 سانتیمتر می‌شود. در این فرمول H ارتفاع مفید است: 7=005/. × 14. توجه داشته باشید که در این فرمول 005/. یک عدد ثابت است.
2. روش دوم
در دومین روش از نحوه محاسبه درز انقطاع در ساختمان یک صدم ارتفاع ساختمان را بر عدد 2 تقسیم می‌کنیم. یعنی به این‌صورت عمل می‌کنیم: اگر ارتفاع یک ساختمان 14 متر باشد یک‌صدم ارتفاع آن 14 سانتیمتر می‌شود. سپس عدد 14 را بر 2 تقسیم می‌کنیم که حاصل 7 می‌شود.
نکته مهمی که در محاسبه درز انقطاع وجود دارد و از نکات اجرایی درز انقطاع محسوب می‌شود ارتفاع مفید ساختمان است. منظور از ارتفاع مفید ساختمان از تراز پایه تا بالاترین سقف ساختمان گفته است.
تراز پایه چیست؟
همان‌طور که گفته شد در نحوه محاسبه درز انقطاع در ساختمان به تراز پایه نیاز داریم و منظور از آن قسمتی از ساختمان است که در زمان وقوع زلزله از آن تراز به پایین‌تر دیگر شاهد هیچ اختلاف حرکتی بین زمین و ساختمان نباشیم. به‌عنوان‌مثال اگر در یک پروژه زیرزمین باشد و دیوارها نیز به سازه متصل بوده و پشت دیوارها نیز با خاک متراکم پر شده باشند تراز پایه در نزدیک‌ترین سقف زیرزمین به سطح زمین درنظر گرفته می‌شود. درصورتی‌که یک پروژه زیرزمین نداشته باشد تراز پایه را از روی سطح فونداسیون درنظر می‌گیریم.
وستاورس فعال در حوزه صنعت ساختمان
گروه صنعتی وستاورس از مهم‌ترین شرکت‌های فعال در حوزه صنایع ساختمان و پتروشیمی است که محصولات ساختمانی با بهترین کیفیت و مطابق با استانداردهای جهانی عرضه می‌کند. این شرکت محصولات مختلفی مانند انواع انکرهای مکانیکی و شیمیایی، ساپورت‌های تأسیساتی مانند انواع پروفیل، اتصالات لرزه‌ای و کلمپ تیر، عایق‌های الاستومری و… عرضه می‌کند. فعالیت‌های شرکت وستاورس تنها محدود به بازارهای داخلی نیست و این شرکت در عرصه جهانی هم بسیار فعال است.
جمع‌بندی
درز انقطاع یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی است که باید در ساختمان‌سازی رعایت شود. منظور از درز انقطاع در ساختمان فضای خالی است که به منظور جداسازی بین سازه‌های دو ساختمان تعبیه می‌شود. هدف از ایجاد این فاصله عمدی پیشگیری از آسیب‌های ناشی از حرکت‌های نسبی ساختمان‌ها در هنگام وقوع تغییرات دمایی یا زمان وقوع زلزله است.
فاصلهگذاری دقیق، استفاده از مصالح مناسب و کاربرد پروفیل درز انقطاع برخی از نکات اجرایی درز انقطاع هستند. نحوه محاسبه درز انقطاع به دو روش انجام می‌شود که در هر دو روش توجه به ارتفاع مفید ساختمان بسییار مهم است. گروه صنعتی وستاورس مجموعه‌ای متشکل از مهندسان و متخصصان حوزه صنعت ساختمان و همچنین متخصصان بازاریابی است که تمام تلاش خود را برای عرضه محصولاتی با بهترین کیفیت انجام می‌دهند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره خرید محصول یا مشاوره ازطریق تماس با وستاورس اقدام کنید.
بدون دیدگاه