در حوزه مهندسی عمران و معماری با واژه‌ای به نام درز انقطاع روبه‌رو می‌شویم و نکته مهم اینکه نحوه محاسبه درز انقطاع بسیار مهم است. درز انقطاع فضای خالی است که از آن برای جداسازی دو ساختمان مجاور استفاده می‌شود. یکی از نکات اجرایی درز انقطاع توجه به ابعاد ستون‌ها از پایین تا بالای ساختمان است و این مورد به‌ویژه برای ستون‌هایی که تا بالا به‌صورت پیوسته هستند، بسیار مهم است.
اهمیت درز انقطاع به دلیل جلوگیری از ریزش سازه‌ها در زلزله است تا دو ساختمان نسبت به هم در موقعیتی قرار گیرند که به دلیل جابه‌جایی ناشی از زلزله کمتر به یکدیگر ضربه بزنند. برای محاسبه درز انقطاع باید ارتفاع بدانیم. فرمول محاسبه درز انقطاع برابر ضرب ارتفاع در 0/005 است. در این مقاله از گروه صنعتی تجاری وستاورس به درز انقطاع، اهمیت آن و نحوه محاسبه درز انقطاع می‌پردازیم.
درز انقطاع چیست؟
مهندسان عمران و معماران با مفهوم درز انقطاع به‌خوبی آشنا هستند و منظور از آن فاصله‌ای است که بین دو بخش از یک سازه یا دو ساختمان ایجاد می‌شود. دلیل ایجاد این فاصله یا همان درز انقطاع این است که از آسیب‌ها و ضربات ناشی از حرکت ساختمان‌ها در زمان زلزله یا حتی تغییرات دمایی جلوگیری شود.
ساختمان‌ها و سازه‌های گوناگون ازنظر ویژگی‌هایی مانند سختی و جرم با یکدیگر متفاوت هستند. براین‌اساس در زمان زلزله رفتارهای متفاوتی داشته و امکان اینکه سازه‌های مجاور در مودهای ارتعاشی مختلف به یکدیگر برخورد کنند وجود دارد. به همین دلیل فاصله‌ای به نام درز انقطاع در نظر گرفته می‌شود تا این ساختمان‌ها به یکدیگر برخورد نکنند. برای این کار مهندسان با نحوه محاسبه درز انقطاع فاصله استاندارد را تعیین می‌کنند.
دلیل اهمیت درز انقطاع
بر اساس آیین‌نامه طراحی ساختمان‌های استاندارد 2800 مبحثی به نام درز انقطاع درنظر گرفته می‌شود که هدف از آن کاهش یا رفع خسارت‌های ناشی از برخورد سازه‌ها و ساختمان‌های مجاور به یکدیگر در زمان زلزله است. تصور کنید که چند ساختمان کاملاً چسبیده به یکدیگر ساخته شده و در زمان وقوع زلزله به دلیل حرکت‌های ناشی از زلزله احتمال برخورد آن‌ها به یکدیگر وجود دارد. به دلیل برخورد نیز احتمال تخریب ساختمان‌ها زیاد است.
برای اینکه بتوان از این مشکل پیشگیری کرد فاصله‌ای در نظر گرفته می‌شود که به آن درز انقطاع می‌گویند و نحوه محاسبه درز انقطاع با استفاده از ارتفاع سازه به دست می‌آید. به‌کارگیری نکات اجرایی درز انقطاع تنها مربوط به‌احتمال بروز زلزله نیست؛ بلکه احتمال اینکه تغییرات دمایی هم بر ساختمان‌ها اثر بگذارند وجود دارد.
انبساط و انقباض مصالح ساختمانی در اثر تغییرات دمایی می‌تواند موجب ایجاد تنش در ساختمان شود که درنتیجه منجر به تخریب یا ترک‌خوردن سازه خواهد شد. با درنظرگرفتن نحوه محاسبه درز انقطاع فضای لازم برای حرکت‌های احتمالی و نسبی بین سازه‌ها ایجاد می‌شود.
آشنایی با نحوه محاسبه درز انقطاع
نحوه محاسبه درز انقطاع به شرایط متفاوت و ارتفاع سازه بستگی دارد. بر اساس استاندارد 2800 ایران روش محاسبه درز انقطاع برای ساختمان‌های 8 طبقه و بیشتر متفاوت از روش محاسبه درز انقطاع 8 طبقه و کمتر است. در محاسبه درز انقطاع ساختمان‌هایی که 8 طبقه یا کمتر هستند فاصله هر طبقه از مرز زمین کناری باید برابر با حداقل 5/. درصد از ارتفاع آن طبقه باشد که فرمول محاسبه درز انقطاع به این صورت است: 0/005 × ارتفاع
البته روش دیگری هم برای فرمول محاسبه درز انقطاع وجود دارد که به این صورت است: یک‌صدم ارتفاع ساختمان تقسیم بر 2، یعنی یک‌صدم را در ارتفاع ساختمان ضرب کرده و بر 2 تقسیم می‌کنیم. پاسخ هر دو فرمول محاسبه درز انقطاع یکسان است.
برای ساختمان‌های بسیار بزرگ و ساختمان‌هایی با 8 طبقه یا بیشتر باید با درنظرگرفتن اثر پی- دلتا و بااستفاده از تغییر مکان جانبی غیرخطی طرح، عرض فاصله بین دو ساختمان مجاور تعیین شود. برای تعیین این فاصله در مرحله اول باید جابجایی هر دو ساختمان محاسبه شده و با استفاده از ریشه مجموع مربع‌های دو عدد درز انقطاع به‌دست می‌آید.
توجه داشته باشید که اگر امکان دستیابی به مشخصات ساختمان مجاور وجود نداشته باشد باید حداقل فاصله هر طبقه از زمین مجاور 70 درصد تغییر جانبی غیرخطی پلان در آن طبقه از ساختمان درنظر گرفته شود. اجازه دهید با یک مثال نحوه محاسبه درز انقطاع را مشخص کنیم.
اگر فاصله کف بام تا کف پایین‌ترین طبقه ساختمان 18 متر باشد با قراردادن اعداد در فرمول محاسبه درز انقطاع به پاسخ می‌رسیم: 18×0/005=.0/09. یعنی درز انقطاع برای ساختمان مثال ما 9 سانتی‌متر است.
نحوه محاسبه درز انقطاع؛ نکات اجرایی درز انقطاع
علاوه بر آشنایی با نحوه محاسبه درز انقطاع باید با نکات اجرایی آن نیز آشنا بوده و آن‌ها را کاملاً رعایت کرد. در ادامه به نکات اجرایی درز انقطاع می‌پردازیم.
- توجه به ساختمان‌های مجاور: وقتی در کنار ساختمان شما ساختمان دیگری نیز وجود داشته باشد باید ازطریق فرمول محاسبه درز انقطاع اطمینان یافت که درز انقطاع به درستی رعایت شده و ساختمان‌های مجاور نیز آن را رعایت کرده باشند.
- دقت در نقشه‌برداری: به دلیل اهمیت درز انقطاع باید در تمام مراحل مربوط به نقشه‌های معماری، تیرریزی و تمام نقشه‌های مرتبط، درز انقطاع محاسبه شده و اجرا شود.
- مصالح مناسب: از دیگر نکات اجرایی درز انقطاع استفاده از مصالح مناسب برای پرکردن این فاصله است. دوام بالا، انعطاف‌پذیری و قابلیت ارتجاع از ویژگی‌های مصالحی هستند که برای درز انقطاع در نظر گرفته می‌شوند. توجه داشته باشید که مصالح باید ازنظر ظاهری نیز مناسب بوده و به ظاهر ساختمان آسیب نزنند. این مواد که به نام فیلرها شناخته می‌شوند معمولاً از الیاف گیاهی، ترکیبات آسفالتی، لاستیک و چوب‌پنبه هستند و می‌توانند به‌خوبی در درزها جای گرفته و شکل خود را حفظ کنند.
- ابعاد ستون‌ها: دیوارهای برشی و ابعاد ستون‌ها نیز در تمامی طبقات اهمیت دارند. برای اینکه درز انقطاع به‌درستی عمل کند باید ابعاد ستون‌ها از پایین تا بالای ساختمان به‌صورت کاملاً پیوسته رعایت شود.
- استفاده از بتن و سایر مصالح بنایی برای پرکردن درز انقطاع غیرقانونی است و مهندس ناظر ساختمان در صورت مشاهده باید آن را گزارش دهد. علاوه بر پرکردن درز انقطاع می‌توان از ورق‌های گالوانیزه یا توری مرغی برای پوشش درز انقطاع استفاده کرد. می‌توان این متریال‌ها را به دو طرف نما پیچ کرد.
انواع دیگر درزها
حال که با درز انقطاع، نحوه محاسبه درز انقطاع و نکات اجرایی مربوط به آن آشنا شدید بهتر است با درزهای دیگر در ساختمان‌سازی هم آشنا شوید. هرکدام از درزهایی که در ادامه خواهند آمد بر اساس ویژگی‌ها و مواد اولیه‌ای که برای تولید آن‌ها استفاده شده در شرایط و مکان‌های خاصی استفاده می‌شوند. انواع دیگر درزها عبارت‌اند از:
- درزهای انبساطی: درزهای حرکتی که هدف از تعبیه آن‌ها به‌وجودآوردن امکان انقباض و انبساط تعمیر شده در اثر تغییرات درجه‌حرارت است. عدم توجه به این درزها منجر به ایجاد ترک در ساختمان در اثر تغییرات دمایی می‌شود.
- درزهای انقباضی: این نوع درزها هم درزهای حرکتی هستند که باهدف پیشگیری از ایجاد ترک‌های ناشی از جمع‌شدن بتن در نظر گرفته می‌شود.
- درزهای اجرایی: درزهای اجرایی یا درزهای ساخت برای تسهیل عملیات بتن‌ریزی در نظر گرفته می‌شوند. همان قدر که نحوه محاسبه درز انقطاع و نکات اجرایی آن اهمیت دارد در درزهای اجرایی هم باید پیوستگی بین بتن و آرماتور در دو قسمت مجاور حفظ شود. توجه داشته باشید که اگر زمان توقف عملیات بتن‌ریزی بیشتر از 30 دقیقه شود باید درز اجرایی و تشکیل آن را مد نظر قرار داد.
- درزهای نشست: برای جلوگیری از نشست‌های نامساوی در دو ساختمان مجاور که هرکدام ویژگی‌های متفاوتی دارند از درزهای نشست استفاده می‌شود. همانند نکات اجرایی درز انقطاع باید نکات درزهای نشست را هم درنظر گرفت.
- درزهای کنترل: آخرین نوع درزهای ساختمانی درزهای کنترل هستند و هدف از اجرای آن‌ها رفع مشکلات ناشی از انبساط و انقباض بتن‌ها ناشی از تغییرات دمایی است. این عوامل مقاومت بتن را کاهش داده و درنتیجه موجب ترک‌خوردگی آن‌ها می‌شود.
نکات قانونی اجرای درز انقطاع
درز انقطاع، اجرای آن ازطریق نحوه محاسبه درز انقطاع و توجه به تمام جزئیات آن اهمیت زیادی دارد. عدم توجه به این مورد بسیار مهم عواقب قانونی و قضایی زیادی برای اجراکنندگان خواهد داشت. در ادامه به موارد قانونی در صورت عدم توجه به نکات اجرایی درز انقطاع می‌پردازیم:
- درز انقطاع باید طبق استاندارد 2800 و با دقت توسط طراح سازه و معماری اجرا شود. عدم توجه به این مورد موجب می‌شود تا مسئولیت عواقب ناشی از عدم طراحی و اجرای صحیح بر عهده مهندس طراح باشد.
- ناظر ساختمان مسئولیتی در قبال درز انقطاع ساختمان‌های مجاور ندارد و نیازی به بررسی یا رسیدگی به این موضوع ندارد. تنها وظیفه مهندس ناظر، نحوه محاسبه درز انقطاع و اجرای آن برای ساختمانی است که نظارت آن را برعهده دارد.
- نکته دیگر مربوط به پرهیز از اختلاف تراز در ساختمان است. درصورتی‌که اختلاف تراز بیش از 60 سانتی‌متر باشد باید با کلاف‌بندی مناسب و اضافی دیوارهای حدفاصل دو قسمت دارای اختلاف تراز تقویت شده یا با استفاده از درز انقطاع دو بخش ساختمان از یکدیگر جدا شوند. در اینجا نیز توجه به نحوه محاسبه درز انقطاع و نکات اجرایی درز انقطاع بسیار مهم هستند.
- در ادامه باید گفت که کاهش درز انقطاع در طبقات بالایی غیرقانونی و مخالف با اصول نظام‌مهندسی است. در صورت عدم رعایت نکات اجرای درز انقطاع احتمال اینکه حکم تخریب ساختمان صادر شود وجود دارد.
- مهندسان ناظر باید توجه کنند که با اعمال درز انقطاع و کاهش فاصله ستون‌ها، نباید پارکینگ حذف شود. در صورت عدم رعایت این موضوع باید ناظر آن را گزارش داده و تا زمان تعیین وضعیت ادامه کار متوقف می‌شود.
شرکت وستاورس
صنایع ساختمانی و پتروشیمی از مهم‌ترین صنایع مادر در کشور هستند و کیفیت مصالح مورداستفاده اهمیت بسیار زیادی دارد. در بین شرکت‌های فعال در این زمینه شرکت وستاورس توانسته است با تشکیل یک مجموعه متخصص، ماهر و باتجربه مجموعه‌ای از بهترین خدمات را در عرصه صنعت ارائه کند. خدمات مهندسی حضوری همانند جلسات مشاوره فنی و ارائه محصولات متنوع و باکیفیت مانند محصولات ایندکس، سیستم اتصال نصب کانال هوا و عایق های الاستومری بخشی از خدمات و محصولات شرکت وستاورس هستند.
جمع‌بندی
یکی از پیش‌بینی‌هایی که در ساختمان‌سازی به آن توجه می‌شود احتمال بروز زلزله است که امکان برخورد ساختمان‌ها به یکدیگر در آن وجود دارد. برای پیشگیری از بروز چنین مشکلی و جلوگیری از واردشدن خسارت به ساختمان‌ها فاصله‌ای به نام درز انقطاع بین دو ساختمان مجاور در نظر گرفته می‌شود.
فرمول محاسبه درز انقطاع به این صورت است که ارتفاع ساختمان در 0/005 ضرب می‌شود. عدد به‌دست‌آمده درز انقطاع است. توجه به ساختمان‌های مجاور، دقت در نقشه‌برداری و استفاده از مصالح مناسب برخی از نکات اجرایی درز انقطاع هستند. بر اساس استاندارد 2800 و ارتفاع ساختمان، نحوه محاسبه درز انقطاع متفاوت است. علاوه بر درز انقطاع درزهای دیگری با نام درزهای انبساطی، انقباضی، درزهای نشست و درز کنترل وجود دارد.
گروه صنعتی تجاری وستاورس مجموعه‌ای هوشمند، خلاق و توانمند از کارشناسان، مهندسان و بازاریابان توانا است که با پیروی از استانداردهای کیفی کالا و خدمات و آگاهی کامل از اصول بازاریابی یکی از موفق‌ترین برندهای شناخته شده در زمینه صادرات و واردات کالاهای صنعتی باشند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره محصولات، خدمات و خرید محصول به بخش تماس مراجعه کنید.
بدون دیدگاه